Ίσως το βασικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι δημιουργοί εικαστικών έργων αλλά και οι κληρονόμοι τους είναι δημιουργία και η κυκλοφορία στην αγορά πλαστών έργων τους. Σε κάθε δημιουργό πρωτότυπου εικαστικού έργου δίδονται εκ του Νόμου αποκλειστικά και απόλυτα δικαιώματα τα οποία περιλαμβάνουν εξουσίες να επιτρέπουν και να απαγορεύουν διάφορες ενέργειες. Μια από αυτές είναι η εξουσία αναγνώρισης της πατρότητας η οποία συνδέεται άρρηκτα με την αυθεντικότητα του έργου. Ως αυθεντικότητα νοείται η γνώση ότι το έργο έχει δημιουργηθεί από τον αναγραφόμενο δημιουργό και ότι το περιεχόμενό του είναι αυτό που πραγματικά έχει δημιουργηθεί από το δημιουργό του.
Η δημιουργία πλαστών έργων αποτελεί μείζον πρόβλημα για τους δημιουργούς και τους κληρονόμους τους αλλά και για την αγορά της τέχνης εν γένει καθώς, όχι μόνο προσβάλλει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας του δημιουργού, αλλά δημιουργεί και μια ψευδή εικόνα της εμπορικής αξίας των έργων του καλλιτέχνη.
Το σχετικό ερώτημα που καλούμαστε συχνά να απαντήσουμε στην πρακτική μας είναι:
ποιος μπορεί να απαγορεύσει την δημιουργία, κυκλοφορία και πώληση πλαστών έργων ενός καλλιτέχνη και πως;
Η απάντηση είναι πως μόνο ο/η δημιουργός ή οι κληρονόμοι του/της ως δικαιούχοι της εξουσίας αναγνώρισης πατρότητας του ηθικού πνευματικού δικαιώματος μπορούν να ενεργήσουν νομικά κατά της δημιουργίας, κυκλοφορίας και πώλησης πλαστών έργων τέχνης. Αν και δεν αναφέρεται ρητά στον Νόμο 2121/1993 περί Προστασίας Πνευματικών Δικαιωμάτων, γίνεται δεκτό ότι ο δημιουργός έχει προεχόντως το ηθικό δικαίωμα προστασίας του αυθεντικού έργου του έναντι της παραγωγής ή διαθέσεων πλαστών έργων, δηλαδή έργα που αποδίδονται σε αυτόν χωρίς να είναι δημιουργήματα του.
Ο δημιουργός και οι κληρονόμοι των οποίων η πνευματική ιδιοκτησία έχει προσβληθεί έχουν δυνατότητα άσκησης ασφαλιστικών μέτρων (όταν συντρέχει επείγουσα περίπτωση) ή/και αγωγής με αίτημα την απόσυρση του πλαστού έργου από την κυκλοφορία, την απαγόρευση πώλησης του και την καταστροφή του.
Άλλοι επαγγελματίες που τυχόν έχουν άμεσο ενδιαφέρον να μην κυκλοφορούν πλαστά έργα ενός καλλιτέχνη δυστυχώς δεν έχουν έννομο συμφέρον να προβούν σε νομικές ενέργειες απόσυρσης/ απαγόρευσης/ καταστροφής πλαστών έργων. Βασική κατηγορία τέτοιων επαγγελματιών είναι εκείνοι που εμπορεύονται αυθεντικά έργα κάποιου καλλιτέχνη. Οι έμποροι αυτοί (γκαλερίστες) βλέπουν την εμπορική θέση τους να δυσχεραίνεται από την πληθώρα πλαστών έργων που αποδίδονται στον καλλιτέχνη τα οποία – βάσει προσφοράς και ζήτησης- έχουν το αποτέλεσμα να μειώνουν την εμπορική αξία και των αυθεντικών έργων τα οποία νόμιμα εμπορεύονται.
Έργα που έχουν καταστεί κοινό κτήμα
Τα παραπάνω, φυσικά, δεν έχουν εφαρμογή σε έργα τέχνης που έχουν καταστεί κοινό κτήμα (δηλαδή που έχει λήξει η διάρκεια προστασίας τους κατά τις διατάξεις πνευματικής ιδιοκτησίας, έχουν περάσει, δηλαδή 70 χρόνια από τον θάνατο του δημιουργού) τα οποία μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα και για τα οποία επιτάσσεται να προβαίνει ένας αγοραστής σε άσκηση δέουσας επιμέλειας πριν από οποιαδήποτε αγορά.
